(BÁCH XANH NÚI ĐÁ)

Có nhiều tên gọi cho các loại gỗ có hương thơm, được tạo ra chủ yếu bởi các cây trong chi Aquiliaria, Cupressseace, Colocedrus. Các tên thông thường bao gồm Trầm, Hoàng Đàn, Tuyết tùng hương hoặc oud,

Kinh Thánh Cựu Ước nói khá nhiều về hương thơm từ gỗ. Năm cuốn sách đầu tiên trong Kinh Thánh Cựu Ước cắt nghĩa việc hòa hương, dâng hương, đốt hương và xông hương. Quà tặng quý giá có hương thơm để dâng lễ

Các Loại gỗ có giá trị và rất thơm này đã được sử dụng theo nhiều cách trong hơn hai nghìn năm qua, đặc biệt là làm hương trong các nghi lễ truyền thống của Phật giáo, Ấn Độ giáo và Hồi giáo, và là một thành phần quan trọng của y học cổ truyền Ayurvedic, Tây Tạng và Viễn Đông và nước hoa Trung Đông.

Ở Việt Nam các loài cây quí có hương thơm như bá hương, bạch đàn hương, trầm hương, tuyết tùng hương và nham thúy bách… Các loài cây khác nhau có cơ chế tạo ra hương thơm không giống nhau.

Đây là những cây được sử dụng trong việc xây cất đền thờ, nguyên liệu mộc dược, và làm đồ mỹ nghệ, nội thất…

Hợp tác xã Bách Việt HB thực hiện công tác bảo tồn và khai thác Nham Thúy Bách tạo ra hương liệu, hương phẩm, hương thơm được dâng lên cho Chúa, các đấng bề trên và dược liệu đông y.

Dự án bảo tồn các quần thể hoang dã còn lại của các loài cây Nham Thúy Bách (Bách Xanh Đá) nhằm tăng cường các khu bảo tồn do cộng đồng quản lý, nhân giống tại chỗ những loài cực kỳ nguy cấp trong các vườn ươm của Hợp tác xã, của làng, vườn thực vật địa phương, v.v., và, sau đó đưa vào tự nhiên.

Với việc thực hiện kế hoạch này, hy vọng sẽ cung cấp một cách tiếp cận bổ sung để khai thác cây hoang dã và giảm bớt áp lực đối với các quần thể tự nhiên đang bị đe dọa cao còn lại của Calocedrus, đồng thời hỗ trợ các cộng đồng địa phương có sinh kế phụ thuộc vào tài nguyên thiên nhiên quý giá này.

Chi Calocedrus thuộc họ Cypressseace (Họ Hoàng đàn) cây được tìm thấy trong các khu rừng nhiệt đới đất thấp. Có nguồn gen quý hiếm và độc đáo, loài đặc hữu của Việt Nam. Chi đơn loài, gỗ thớ mịn, cứng, màu vàng nâu, thơm, khả năng chống mối mọt tốt, và có dược tính cao.

Nham Thúy Bách (Bách Xanh núi đá) xuất hiện tự nhiên ở vùng núi Tây bắc Việt Nam ở cao độ 600-800 m so với mặt nước biển hoặc cao hơn. Cây con của loài sinh trưởng tốt nhất trong điều kiện ẩm ướt, râm mát, nhưng những cây trưởng thành lớn đôi khi mọc lên trong rừng và có thể chịu được nắng đầy đủ. Một số loài có thể được tìm thấy mọc trên các sườn dốc, nhiều đá, lộ thiên và ở những vùng trải qua mùa khô nóng.

Hướng tới bảo tồn và kết hợp quản lý rừng bền vững với Nham Thúy Bách (Bách xanh núi đá)

Nham Thúy Bách được chế biến ra các sản phẩm có giá trị cao, sinh lợi tiềm năng nhưng việc sản xuất hàng loạt còn nhiều hạn chế, chưa gắn với các phương pháp sản xuất trong quản lý, khai thác rừng bền vững.

Do đó, có rất ít các bài học kinh nghiệm trong lĩnh vực này để Bách Việt HB có thể kế thừa các nghiên cứu trước đó. Mặt khác, nông dân và các nhà đầu tư do dự đầu tư vào trồng trọt vì thời gian chờ đợi thu nhập từ vài chục năm, và có lẽ vì lo sợ rằng cây trong rừng trồng có thể có phẩm cấp thấp hơn và do đó không có lợi nhuận. Về khía cạnh này, người ta lo ngại rằng trồng trọt không nhất thiết có thể làm giảm nhu cầu và cũng có thể làm tăng việc khai thác hoang dã. Hơn nữa, có lo ngại rằng sản lượng tăng có thể làm tràn ngập thị trường và gây ra cạnh tranh về giá.

Do đó, vẫn còn nhiều câu hỏi liên quan đến việc bảo tồn thành công và quản lý rừng bền vững, chăm sóc, khai thác cây Nham Thúy Bách (Bách Xanh núi đá). Khoảng trống kiến thức về sinh học và sinh thái của các loài Calocedrus có hương thơm cần được lấp đầy và các phương pháp quản lý truyền thống cần được tích hợp với các kết quả nghiên cứu khoa học mới nhất. Ngoài ra, điều cần thiết là phải thiết lập các cơ chế để cho phép các lợi ích quay trở lại các cộng đồng địa phương đã có sẵn kiến thức về thực hành quản lý, chăm sóc, nuôi trồng, khai thác sản xuất các sản phẩm từ Nham Thúy Bách .

Các vườn bách thảo trên toàn thế giới ngày càng được công nhận là có vai trò quan trọng trong việc bảo tồn thực vật. Chúng hoạt động như “Noah’s Arks”, giữ các loài thực vật quý hiếm và có nguy cơ tuyệt chủng được bảo vệ cho đến khi có thể được đưa trở lại môi trường sống hoang dã thích hợp. Do đó, chúng được đặt ở vị trí phù hợp để đóng vai trò trung tâm trong việc bảo tồn loài Nham Thúy Bách (Bách xanh núi đá) đang bị đe dọa.

Phối hợp với các vườn thực vật địa phương và các đối tác liên quan ở Đông Nam Á, Bách Việt HB đã và đang làm việc để tìm ra giải pháp cho những thách thức của việc bảo tồn Nham Thúy Bách. Một dự án hợp tác với Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt nam. HTX Bách Việt HB đã xin phép khảo sát cấp quốc gia và thiết kế cơ sở dữ liệu về các quần thể Nham Thúy Bách hoang dã, bao gồm dữ liệu và chứng từ GIS, cũng như triển khai nhân giống bằng các phương pháp gieo hạt, cấy mô tại lâm trại của Hợp tác xã. Bách Việt HB đang phối hợp với sở Nông nghiệp, sở Khoa học Công nghệ Tỉnh Hòa Bình, thiết lập quy trình cấy giống cho cây rừng trồng, góp phần nâng cao nhận thức về công tác bảo tồn Nham Thúy Bách và nhu cầu quản lý bền vững nguồn tài nguyên thiên nhiên quý giá này.

Trong các giai đoạn kế tiếp Bách Việt HB sẽ khuyến khích nông dân trồng Nham Thúy Bách xen kẽ trong tán rừng, dự kiến sẽ nhân rộng khoảng 1.000 ha rừng trồng được thành lập ở tỉnh Hòa Bình. Bách Việt HB sẽ tiếp cận các kỹ thuật công nghệ mới áp dụng vào công tác bảo tồn, nuôi trồng, khai thác và sản xuất các sản phẩm từ Nham Thúy Bách thành dược liệu, mỹ phẩm, mỹ nghệ…. sau thu hoạch.

Phát huy những kinh nghiệm và sáng kiến trong công tác quản lý rừng bền vững, Bách Việt HB đang theo đuổi các nỗ lực để bảo vệ và bảo tồn các quần thể Nham Thúy Bách hoang dã còn lại đang bị đe dọa. Kế hoạch hành động ban đầu được Bách Việt HB xây dựng bao gồm:

• Tăng cường hợp tác và phối hợp thể chế (chủ trương, chính sách), bằng cách tập hợp các bên liên quan khác nhau bao gồm nhà quản lý, nhà khoa học, nhà nông tại địa phương, cơ quan bảo tồn, vườn thực vật và doanh nghiệp;
• Tổng hợp, nâng cao năng lực và đào tạo để triển khai công tác bảo tồn Nham Thúy Bách, bằng cách hỗ trợ phát triển năng lực trong nước (chủ sở hữu tài nguyên, người sử dụng và người thực hành bảo tồn) tập trung vào khảo sát các quần thể hoang dã còn lại, chương trình phục hồi tổng hợp các loài trong quần thể lâm sinh tại môi trường sống của cây Nham Thúy Bách (Bách xanh núi đá)
• Dự án án bảo tồn đi vào thực tế, nhằm mục đích tăng cường:

i) Bảo tồn các quần thể hoang dã còn lại của loài cây (ví dụ: trong các khu bảo tồn do cộng đồng quản lý);

ii) Nhân giống tại chỗ các loài cực kỳ nguy cấp trong các vườn ươm Hợp tác xã Bách Việt HB của làng và vườn thực vật địa phương, v.v.,

iii) Đưa vào trồng tự nhiên.

Bách Việt HB hy vọng sẽ góp phần nâng cao ý thức cộng đồng, đẩy mạnh triển khai công tác quản lý rừng bền vững, giảm việc khai thác cây hoang dã đối với các quần thể tự nhiên đang bị đe dọa cao còn lại của Calocedrus và các loài gỗ tạo ra hương thơm khác, giảm áp lực cho cơ quan quản lý trong công tác gìn giữ rừng, hỗ trợ các cộng đồng địa phương có sinh kế, đồng thời nâng cao ý thức bảo vệ rừng, nguồn tài nguyên của Quốc gia.